ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Ν. 5221/2025: Τα τρία ψηφιακά θεμέλια της νέας πολιτικής δίκης — οι δύο μεγάλες τομές και η σύγκρουση με Υπερκείμενους Κανόνες Δικαίου

Κρίσιμη ημερομηνία έναρξης: 1.1.2026

Η καινοτομία του νέου νόμου δομείται, γύρω από τους τρεις βασικούς ψηφιακούς πυλώνες που εισάγει:

1. Ηλεκτρονικός φάκελος δικογραφίας (άρθρ. 119 ΚΠολΔ),
2. Τηλεδιάσκεψη μαρτύρων (άρθρ. 397 ΚΠολΔ),
3. Ηλεκτρονικές πλατφόρμες για κατάθεση και συζήτηση ενδίκων βοηθημάτων / μέσων σε όλους τους βαθμούς. 

1) Ηλεκτρονικός φάκελος δικογραφίας (άρθρο 119 ΚΠολΔ)

Τι αλλάζει: Καθιερώνεται υποχρεωτικά ο ηλεκτρονικός φάκελος στο ΟΣΔΔΥ‑ΠΠ ως ο μοναδικός αποδέκτης κατάθεσης, τήρησης και διαχείρισης όλων των δικογράφων και πράξεων (ανακοπές 632/933, εφέσεις, αναιρέσεις, υπομνήματα κ.λπ.).

2) Τηλεδιάσκεψη μαρτύρων (άρθρο 397 ΚΠολΔ)

Τι αλλάζει: Θεσμοθετείται ρητά η εξέταση μαρτύρων μέσω τηλεδιάσκεψης.
Πού «μετρά» περισσότερο: Στις αιτήσεις αναστολής (άρθρ. 632 §3 και 938), όπου απαιτείται γρήγορη πιθανολόγηση «ανεπανόρθωτης βλάβης» (π.χ. κίνδυνος απώλειας κύριας κατοικίας, κατάρρευσης επιχείρησης).

3) Ηλεκτρονικές πλατφόρμες κατάθεσης & συζήτησης

Τι αλλάζει:

• Γενική πλατφόρμα (ΟΣΔΔΥ‑ΠΠ): Από 1.1.2026, κατάθεση όλων των νέων ενδίκων βοηθημάτων / μέσων, αποκλειστικά ψηφιακά.
• Ειδική πλατφόρμα επαναπροσδιορισμού (Μέρος Β’):Υποχρεωτική επανεισαγωγή εκκρεμών ανακοπών 933 με δικάσιμο μετά την 1.1.2026, ώστε να λάβουν συντομότερη δικάσιμο

Οι δύο μεγάλες ουσιαστικές τομές

Α. Έκδοση διαταγών πληρωμής από δικηγόρους

Η τομή: Η έκδοση διαταγών πληρωμής (και διαταγών απόδοσης μισθίου) μεταφέρεται σε δικηγόρους. Η δικαστική εποπτεία δεν προηγείται της έκδοσης· ενεργοποιείται μόνο αν ο οφειλέτης ασκήσει ανακοπή 632. Η γραμματεία του δικαστηρίου περιορίζεται στην περιαφή εκτελεστηρίου τύπου.

Β. Ο κανόνας συγκέντρωσης / αποκλεισμού: «μία ευκαιρία» στο άρθρο 632

Η τομή: Αν ο τίτλος είναι διαταγή πληρωμής, τότε στην ανακοπή κατά της εκτέλεσης (933) είναι απαράδεκτοι οι λόγοι, που αφορούν την εγκυρότητα της διαταγής, την ίδια την απαίτηση ή τη νομιμοποίηση του επισπεύδοντος (fund/servicer), εφόσον μπορούσαν να προβληθούν στο 632. Επιτρέπονται μόνο οψιγενείς λόγοι.

Ο Ν. 5221/2025 σε Σύγκρουση με Υπερκείμενους Κανόνες Δικαίου

Πέραν της παράθεσης των οικονομικών και λειτουργικών συνεπειών του Ν. 5221/2025, εγείρονται δύο θεμελιώδη ζητήματα νομιμότητας, που υπερβαίνουν την απλή δικονομική σκοπιμότητα και αγγίζουν τον πυρήνα της έννομης τάξης:

1. Το ζήτημα της «αποδικαστικοποίησης» (de-judicialization) της έκδοσης εκτελεστών τίτλων (νέο Άρθρο 625 ΚΠολΔ) και η συμβατότητά του με την αρχή της διάκρισης των εξουσιών.
2. Το ζήτημα του «κανόνα της μίας ευκαιρίας» (νέο Άρθρο 933 ΚΠολΔ) και η βίαιη σύγκρουσή του με το Ενωσιακό Δίκαιο Προστασίας του Καταναλωτή.

1. Η Μεταβίβαση της Εξουσίας: Ένα Συνταγματικό Ζήτημα Διάκρισης Εξουσιών (Άρθρο 625 ΚΠολΔ)

Η ανάθεση της αρμοδιότητας έκδοσης διαταγών πληρωμής σε δικηγόρους δεν αποτελεί απλή «μεταφορά ύλης», όπως υποστηρίζεται. Εγείρει σοβαρά ερωτήματα, σχετικά με τα όρια της νομοθετικής και της δικαστικής λειτουργίας, όπως αυτά κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα.

• Η Συνταγματική Διάσταση (Άρθρα 26 & 87): Το Άρθρο 26 του Συντάγματος καθιερώνει την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Το Άρθρο 87 ορίζει, ότι η δικαιοσύνη απονέμεται από δικαστήρια, που συγκροτούνται από τακτικούς δικαστές, οι οποίοι απολαμβάνουν λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας. Η έκδοση μιας διαταγής πληρωμής δεν είναι απλή διοικητική πράξη· είναι η πεμπτουσία της δικαστικής λειτουργίας, καθώς διαπιστώνει μια απαίτηση και, κυριότερα, δημιουργεί έναν εκτελεστό τίτλο. Η πράξη αυτή επιτρέπει στον δανειστή να επέμβει στην περιουσία του οφειλέτη.
• Από τον Ανεξάρτητο Δικαστή στον Εντεταλμένο Δικηγόρο: Μέχρι σήμερα, ο δικαστής παρείχε ένα θεσμικό φίλτρο ex-ante (προληπτικού) ελέγχου. Ως ανεξάρτητος λειτουργός, όφειλε (θεωρητικά) να εξετάσει την τυπική και ουσιαστική νομιμότητα της απαίτησης, πριν οπλίσει τον δανειστή με τον εκτελεστό τίτλο.
• Με το νέο Άρθρο 625 ΚΠολΔ, η εξουσία αυτή μεταβιβάζεται σε έναν ιδιώτη επαγγελματία. Παρόλο που ο δικηγόρος είναι «συλλειτουργός της δικαιοσύνης» , δεν απολαμβάνει της θεσμικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας του Άρθρου 87 του Συντάγματος. Η μετατόπιση αυτή από έναν δημόσιο, ανεξάρτητο έλεγχο σε έναν ιδιωτικό, κατά παραγγελία μηχανισμό έκδοσης τίτλων, ενδέχεται να κριθεί ως αντισυνταγματική παραβίαση της ίδιας της αρχής της διάκρισης των εξουσιών.

2. Ο Κανόνας Έκπτωσης (Preclusion) και η Σύγκρουση με το Δίκαιο του Καταναλωτή

Η σοβαρότερη, ωστόσο, νομική ένσταση αφορά τον νέο κανόνα δικονομικής έκπτωσης (preclusion) του Άρθρου 933 ΚΠολΔ. Ο κανόνας αυτός, που απαγορεύει στον οφειλέτη να προβάλει λόγους (π.χ. καταχρηστικότητα ΓΟΣ, ακυρότητα σύμβασης, έλλειψη νομιμοποίησης του fund) στην ανακοπή κατά του πλειστηριασμού (Άρθρο 933), εφόσον μπορούσε να τους προβάλει στην αρχική ανακοπή κατά της διαταγής πληρωμής (Άρθρο 632), βρίσκεται σε ευθεία σύγκρουση με θεμελιώδεις αρχές του Ενωσιακού Δικαίου.

• Η Υπεροχή της Προστασίας του Καταναλωτή (Ν. 2251/1994 & Οδηγία 93/13/ΕΟΚ): Η συντριπτική πλειοψηφία των τραπεζικών δανείων αποτελούν «καταναλωτικές συμβάσεις» και οι οφειλέτες προστατεύονται ως «καταναλωτές», υπό την έννοια του Ν. 2251/1994. Ο νόμος αυτός δεν είναι τίποτε άλλο από την ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 93/13/ΕΟΚ.
• Η Υποχρέωση Αυτεπάγγελτου Ελέγχου: Η πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), ερμηνεύοντας την Οδηγία 93/13/ΕΟΚ, είναι κατηγορηματική: τα εθνικά δικαστήρια έχουν θετική υποχρέωση να εξετάζουν αvτεπαγγέλτως (ex officio), δηλαδή ακόμη και χωρίς να το προβάλει ο οφειλέτης, εάν οι όροι μιας σύμβασης (π.χ. Γενικοί Όροι Συναλλαγών - ΓΟΣ) είναι καταχρηστικοί. Αυτή η υποχρέωση πηγάζει από την αναγνώριση, ότι ο καταναλωτής είναι το «ασθενές μέρος» της σύμβασης.
• Η Σύγκρουση (Collision): Εδώ εντοπίζεται η νομική «βόμβα».
  • Το Ενωσιακό Δίκαιο (ΔΕΕ) λέει: Ο Εθνικός Δικαστής είναι υποχρεωμένος να ελέγξει σε κάθε στάση της δίκης την καταχρηστικότητα των όρων, για να προστατεύσει τον αδύναμο καταναλωτή, ακόμη κι αν αυτός δεν το ζήτησε ή άργησε να το ζητήσει.
  • Ο Νέος ΚΠολΔ (Άρθρο 933) λέει: Στον Εθνικό Δικαστή απαγορεύεται να ελέγξει την καταχρηστικότητα των όρων στο στάδιο της εκτέλεσης (π.χ. του πλειστηριασμού), εάν ο οφειλέτης δεν το έπραξε εγκαίρως στο πρώτο στάδιο (ανακοπή 632).

Πρόκειται για μια μετωπική σύγκρουση μεταξύ της Αρχής της Αποτελεσματικότητας (principle of effectiveness) του Ενωσιακού Δικαίου και μιας εθνικής δικονομικής προθεσμίας (του κανόνα έκπτωσης). Το ΔΕΕ έχει επανειλημμένα κρίνει, πως οι εθνικοί δικονομικοί κανόνες (όπως οι προθεσμίες) δεν επιτρέπεται να καθιστούν «αδύνατη ή υπερβολικά δυσχερή» την άσκηση των δικαιωμάτων, που παρέχει η ευρωπαϊκή έννομη τάξη. Ο νέος κανόνας έκπτωσης του Άρθρου 933 ΚΠολΔ φαίνεται να πράττει ακριβώς αυτό.