ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Ιδιωτικοποίηση στην Έκδοση Εκτελεστών Τίτλων – Η Τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας θέτει σε Δοκιμασία το Κράτος Δικαίου

1. Η Νομοθετική Τροποποίηση

Με τον Ν. 5221/28-07-2025 τροποποιήθηκε ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, επιτρέποντας στους δικηγόρους να εκδίδουν διαταγές πληρωμής, αντί των δικαστών. Επισήμως, στόχος είναι η ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης και η αποσυμφόρηση των δικαστηρίων από υποθέσεις τυπικού χαρακτήρα. Μέχρι σήμερα, οι δικηγόροι συνέτασσαν τα σχέδια των διαταγών πληρωμής, αλλά η τελική κρίση και υπογραφή ανήκε στον δικαστή, ο οποίος ήλεγχε τις προϋποθέσεις των άρθρων 623–630 ΚΠολΔ.

2. Αμφισβήτηση της Αποτελεσματικότητας

Η νέα ρύθμιση δεν μειώνει το χρόνο σύνταξης, αλλά αφαιρεί το στάδιο του ανεξάρτητου δικαστικού ελέγχου. Το προσδοκώμενο όφελος στην ταχύτητα είναι αμφίβολο, ενώ ο κίνδυνος λαθών ή έλλειψης αμεροληψίας μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες ανακοπές.

Το Επιχείρημα της «Αποσυμφόρησης» – Μια Πιο Προσεκτική Ματιά:

Η επίσημη αιτιολόγηση της μεταρρύθμισης τονίζει την «ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης» και την «αποσυμφόρηση των δικαστηρίων». Ωστόσο, η προϋπάρχουσα πρακτική, όπως αναφέρθηκε, έδειχνε ότι οι δικηγόροι συνέτασσαν ήδη τις διαταγές. Εφόσον η σύνταξη γινόταν ήδη από δικηγόρους, τότε το δικαστικό «εμπόδιο» δεν ήταν η δημιουργία του εγγράφου, αλλά ο έλεγχος και η υπογραφή του. Αυτό σημαίνει, ότι η μεταφορά της αρμοδιότητας δεν επιταχύνει τη φάση της σύνταξης, η οποία βρισκόταν ήδη στα χέρια των δικηγόρων.

3. Ο Ρόλος και οι Αρμοδιότητες του Δικηγόρου

Ο Κώδικας Δικηγόρων (Ν. 4194/2013) ορίζει, ότι ο δικηγόρος είναι εντολοδόχος και υπερασπίζεται τα συμφέροντα του πελάτη του με κάθε νόμιμο μέσο. Αυτό σημαίνει, ότι οφείλει να ενεργεί με επιμέλεια και αφοσίωση. Η αποστολή αυτή είναι σαφής και καθορίζει τη σχέση δικηγόρου-πελάτη, η οποία βασίζεται στην εμπιστοσύνη και την εχεμύθεια.

Δεν είναι δημόσιος λειτουργός, όπως ο δικαστής, αλλά ένας ελεύθερος επαγγελματίας, ο οποίος παρέχει νομικές υπηρεσίες, με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, επιβεβαιώνοντας, από τον Κώδικα Δικηγόρων, ότι το έργο του είναι η εκπροσώπηση και υπεράσπιση των συμφερόντων του εντολέα του. Αυτό θέτει το θεμελιώδες ερώτημα της συμβατότητας με τον νέο ρόλο έκδοσης διαταγών πληρωμής, όπου ο δικηγόρος καλείται να ενεργεί με αμεροληψία.

4. Θεσμική Διαφορά Δικηγόρου – Δικαστή

Ο δικαστής, με ειδική εκπαίδευση και εγγυήσεις ανεξαρτησίας, απονέμει δικαιοσύνη αμερόληπτα «στο όνομα του ελληνικού λαού». Ο δικηγόρος υπερασπίζεται τα συμφέροντα ενός μέρους. Η συγχώνευση αυτών των ρόλων διαλύει τη θεμελιώδη διάκριση, μεταξύ αιτούντος και ελεγκτή.

Ο δικαστής και ο δικηγόρος είναι συλλειτουργοί της δικαιοσύνης, αλλά με διαφορετικό ρόλο. Ο δικαστής αξιολογεί τα απαραίτητα νομικά επιχειρήματα και στοιχεία με αμεροληψία για να εκδώσει την απόφασή του, ενώ ο δικηγόρος είναι αυτός, ο οποίος παρέχει τα παραπάνω προς έλεγχο στον πρώτο.

Ειδικότερα:

• Ο δικαστής είναι ένας δημόσιος λειτουργός, ο οποίος, αφού έχει περάσει εξετάσεις και έχει φοιτήσει στη Σχολή Δικαστών, φέρει ως μοναδικό καθήκον την αντικειμενική απονομή της δικαιοσύνης. Ο σεβαστός μισθός και η θεσμική του θέση του εξασφαλίζουν την απαραίτητη ανεξαρτησία και το αδιάφθορο της κρίσης του, προκειμένου να κρίνει «στο όνομα του ελληνικού λαού», αναζητώντας την αλήθεια και όχι τα συμφέροντα των διαδίκων.

• Ο δικηγόρος είναι ο υπερασπιστής των συμφερόντων του εντολέα του. Η επιτυχία του εξαρτάται από την ικανότητά του να πείσει το δικαστήριο για την ορθότητα των ισχυρισμών του πελάτη του.

5. Επιπτώσεις στην Ασφάλεια Δικαίου

Ακόμη και υπό δικαστικό έλεγχο έχουν καταγραφεί σοβαρά λάθη. Η μεταφορά της αρμοδιότητας στον δικηγόρο του πιστωτή μεγιστοποιεί τον κίνδυνο έκδοσης άκυρων ή παράνομων τίτλων, με την πιθανή αύξηση των ανακοπών.

6. Σύγκρουση Συμφερόντων

Η νέα ρύθμιση δημιουργεί εγγενή σύγκρουση, καθώς ο δικηγόρος καλείται να ελέγξει την αίτηση, την οποία ο ίδιος συνέταξε. Ο δικαστής, ως δημόσιος λειτουργός, έχει την υποχρέωση να είναι αμερόληπτος και να αναζητά την αλήθεια. Ωστόσο, με τη νέα ρύθμιση, ο δικηγόρος καλείται να παίξει έναν ρόλο, που απαιτεί αμεροληψία και έλεγχο, δηλαδή να ελέγξει την ίδια του την αίτηση, κάτι που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τον ρόλο του ως εντολοδόχου.

7. Η Σημασία της Δικαστικής Ανεξαρτησίας

Η πρόσφατη ελληνική νομολογία έχει ακυρώσει παράνομες διαταγές πληρωμής και πλειστηριασμούς, προστατεύοντας τους δανειολήπτες. Αυτή η προστασία προϋποθέτει ανεξάρτητη δικαστική κρίση. Αυτή ιασφαλίζεται από την εκπαίδευση των δικαστών στη Σχολή Δικαστών και τον σεβαστό μισθό τους, επιτρέποντάς τους να λειτουργούν με τρόπο αδέκαστο και ακεραιότητα, σε αντίθεση με έναν κλάδο δικηγόρων, που, ως ελεύθεροι επαγγελματίες, αντιμετωπίζουν διαφορετικές πιέσεις.

8. Συνταγματικές και Ευρωπαϊκές Διαστάσεις

Η μεταφορά αρμοδιοτήτων μπορεί να παραβιάζει:

• Σύνταγμα Ελλάδας: άρθρο 20§1 (δικαστική προστασία) και άρθρο 26 (διάκριση εξουσιών)
• ΕΣΔΑ: άρθρο 6§1 (δίκαιη δίκη)
• Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ: άρθρο 47 (ένδικη προστασία)

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ακόμη και οι ευρωπαϊκές διαταγές πληρωμής εκδίδονται υπό δικαστική εποπτεία, ώστε να διασφαλίζεται η ομοιομορφία και η αμεροληψία

9. Δομική Ένταση με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Έννομη Τάξη

Υπάρχει θεμελιώδης ένταση μεταξύ του εγχειρήματος της Ε.Ε. και της ιδιωτικοποίησης της δικαιοσύνης. Η ενωσιακή τάξη στηρίζεται σε αρχές, όπως η υπεροχή, το άμεσο αποτέλεσμα και η αποτελεσματική δικαστική προστασία, που εξασφαλίζονται από δημόσια δικαστήρια (ΔΕΕ και εθνικά) και έχει στόχο την ομοιομορφία και τη συνέπεια στην εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ.

Από την άλλη πλευρά, η ιδιωτικοποίηση, ιδίως στην αστική δικαιοσύνη, αποσκοπεί στη δημιουργία εξατομικευμένων, εμπιστευτικών και αποκεντρωμένων μηχανισμών επίλυσης διαφορών, εκτός του δημόσιου συστήματος. Συνεπώς, η ιδιωτικοποίηση της αστικής δικαιοσύνης δεν είναι απλώς ένα ζήτημα εθνικής πολιτικής, αλλά συνιστά μια συστημική απειλή για την ακεραιότητα και την ανάπτυξη της ίδιας της ενωσιακής έννομης τάξης, κινδυνεύοντας να οδηγήσει στη de facto κατάτμησή της.

10. Θεσμική Υποβάθμιση

Η έκδοση εκτελεστού τίτλου είναι πράξη δημόσιας εξουσίας. Η ανάθεση σε ιδιώτες θολώνει τα όρια μεταξύ δικαστικών και ιδιωτικών λειτουργιών, υποβαθμίζοντας το κράτος δικαίου. Η κυβέρνηση δεν είναι απλώς ένας πάροχος υπηρεσιών. Είναι ο μοναδικός φορέας, που διεκδικεί το δικαίωμα να λαμβάνει και να επιβάλλει αποφάσεις, οι οποίες αλλάζουν την κανονιστική κατάσταση των πολιτών (τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους). Αυτό το δικαίωμα πηγάζει από τη νομιμοποίησή της. Οι ιδιωτικοί φορείς, ακόμη και όταν εξουσιοδοτούνται, μέσω σύμβασης, στερούνται αυτής της εγγενούς νομιμοποίησης.

Η δράση τους, όταν αφορά την άσκηση πολιτικής εξουσίας, συνιστά μια «αθέμιτη παραβίαση της ελευθερίας», διότι δεν ενεργούν «εν ονόματι του λαού», με τον ίδιο τρόπο που ενεργεί ένας δημόσιος λειτουργός.

Η εθνική δημόσια εξουσία, όταν εκχωρείται σε ιδιώτες, οι οποίοι εκδίδουν εκτελεστούς τίτλους «Στο όνομα του ελληνικού λαού», δημιουργεί συνθήκες υπονόμευσης της θεμελιώδους διάκρισης δημοσίου-ιδιωτικού, που αποτελεί τη βάση ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους. 

Απόσπασμα του υπό έκδοση βιβλίου με τίτλο «ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ στην αναγκαστική εκτέλεση» με υπότιτλο «Περί Πλειστηριασμών - Από τη θεωρία στην πράξη» ISBN 978-618-00-3736-4