ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Πώς η κρίση ενός αλγορίθμου ανέστειλε πλειστηριασμό την ώρα μηδέν

ΑΦ.21357

Στον κόσμο της διαχείρισης χρέους και των πλειστηριασμών, οι δικαστικές αποφάσεις της τελευταίας στιγμής δεν αποτελούν σπάνιο φαινόμενο και δεν είναι λίγες οι φορές, κατά τις οποίες ο δανειολήπτης «σώθηκε» κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Ωστόσο οι αποφάσεις αυτές δεν είθισται να έχουν τον δραματικό χαρακτήρα και τη νομική σημασία της υπόθεσης, η οποία εκτυλίχθηκε αυτήν την εβδομάδα και ανέλαβε ο Δικηγορικός Οίκος «Lekkakou & Associates – Law Firm».

Το ιστορικό της υπόθεσης

Οφειλέτρια, ζώντας μόνη με δύο παιδιά και διαθέτοντας μοναδική ακίνητη περιουσία την πρώτη της κατοικία, δέχτηκε κατασχετήρια έκθεση από την εταιρεία διαχείρισης «DoValue». Παρότι προχώρησε σε ανακοπή, η απόφαση ήταν απορριπτική σε πρωτόδικο βαθμό. Εν συνεχεία, κατατέθηκαν, έφεση επί της αποφάσεως, αλλά και ασφαλιστικά μέτρα, μέχρι την εκδίκαση της πρώτης, αφού η συζήτησή της είχε οριστεί σε μεταγενέστερο χρόνο, από αυτόν που θα προγραμματιζόταν ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός.

Στις 30 Οκτωβρίου 2025, ημέρα κατά την οποία συζητήθηκαν τα ασφαλιστικά μέτρα ενώπιον Εφετείου, οι νομικοί μας προέβαλαν την αίτηση της δανειολήπτριας στην πλατφόρμα της ΕΓΔΙΧ, για έκδοση βεβαίωσης ευάλωτου οφειλέτη. Παρόλα αυτά, και λόγω καθυστερήσεων του σχετικού συστήματος, η διαδικασία αξιολόγησης και διασταύρωσης των στοιχείων δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα να μην έχει διαμορφωθεί η αποδεικτική ισχύς της υπαγωγής της σε αυτή. Ως αποτέλεσμα, η απόφαση του δικαστηρίου, η οποία εκδόθηκε στις 3 Νοεμβρίου, ήταν απορριπτική, με την άσκηση αναστολής του πλειστηριασμού να χάνεται και τον εφέτη να αφήνει ανυπεράσπιστη την οφειλέτρια στην ηλεκτρονική κατάσχεση της κατοικίας της, η οποία θα διεξαγόταν στις 5 Νοεμβρίου.

Το Νομικό «Κλειδί»: Ο Αλγόριθμος του Εξωδικαστικού Μηχανισμού

Καθώς όλα έδειχναν, πως, μέσα σε διάστημα 2 ημερών, η δανειολήπτρια δεν θα μπορούσε να «εμποδίσει» τη διαδικασία του πλειστηριασμού, ο εξωδικαστικός μηχανισμός έδωσε τη λύση. Η κίνηση, που άλλαξε την πορεία της υπόθεσης, δεν ήταν μια τυπική έφεση, αλλά μια αίτηση μεταρρύθμισης της απορριπτικής απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων. Η νομική βάση; Νέα και κρίσιμα πραγματικά περιστατικά, τα οποία, όπως υποστηρίχθηκε, η προηγούμενη απόφαση δεν είχε λάβει υπόψη.

Το επίκεντρο αυτών των περιστατικών ήταν η εξέλιξη της αίτησης της οφειλέτριας στην πλατφόρμα του Εξωδικαστικού Μηχανισμού, με σκοπό να χαρακτηριστεί επίσημα ως «ευάλωτη». Η αυτοματοποιημένη πλατφόρμα, μέσω του αλγορίθμου της, είχε ήδη επεξεργαστεί τα στοιχεία της δανειολήπτριας (εισοδηματικά, περιουσιακά, κοινωνικά κριτήρια). Το σύστημα είχε κρίνει, ότι το νοικοκυριό πληρούσε τις προϋποθέσεις, τις οποίες θέτει ο νόμος, για τον χαρακτηρισμό του ως ευάλωτο, παρότι δεν είχε ακόμη εκδοθεί η τελική, έγχαρτη «Βεβαίωση Ευαλωτότητας». Αυτή η βεβαίωση είναι το επίσημο έγγραφο, που, βάσει νόμου, ενεργοποιεί την προστασία και την αυτόματη αναστολή κάθε πράξης εκτέλεσης.

Το Σκεπτικό του Δικαστηρίου: Ουσία αντί Τύπου

Το Εφετείο, ανήμερα της προγραμματισμένης διαδικασίας του πλειστηριασμού, έδωσε προτεραιότητα στην ουσία της «ευαλωτότητας» έναντι της τυπικής βεβαίωσης, η οποία δεν είχε ακόμα εκδοθεί, μεταρρυθμίζοντας την απορριπτική του απόφαση, λίγα λεπτά πριν την έναρξη της εκτέλεσης. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί, ότι η συγκεκριμένη απόφαση ήρθε κόντρα στις προθέσεις, τόσο της DoValue, όσο και της συμβολαιογράφου, καθώς αμφότερες αρνούνταν να προχωρήσουν σε αναστολή πλειστηριασμού, μολονότι τους είχαμε ενημερώσει επανειλημμένως, πως μέσα στις επόμενες ημέρες θα υπήρχε απόδειξη ένταξης της δανειολήπτριας στους ευάλωτους οφειλέτες. Θεωρούσαν, ότι η αναγκαστική εκτέλεση θα προχωρούσε κανονικά, αν δεν προσκομιζόταν το αντίστοιχο έγγραφο ευαλωτότητας, το οποίο γνώριζαν ότι θα καθυστερούσε, λόγω γραφειοκρατίας.

Το δικαστήριο, σταθμίζοντας την κατάσταση και αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο μη αναστρέψιμης βλάβης για την οικογένεια, στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και δέχθηκε να μεταρρυθμίσει την απόφασή του, που είχε εκδοθεί λίγες, μόλις, ώρες νωρίτερα, αναλογιζόμενο πως η νομική ομάδα της οφειλέτριας βρισκόταν σε έναν… αγώνα δρόμου, ο πλειστηριασμός πλησίαζε και η τυπική βεβαίωση καθυστερούσε. Το επιχείρημά των δικηγόρων μας προς το δικαστήριο ήταν σαφές: Η ουσιαστική κρίση (ότι η οφειλέτρια είναι ευάλωτη) έχει ήδη συντελεστεί από τον αρμόδιο μηχανισμό. Η έκδοση της βεβαίωσης αποτελεί, πλέον, μια τυπική, διαδικαστική αποτύπωση αυτής της κρίσης, που δεν μπορεί να μεταβληθεί.

Εν ολίγοις, ο εφέτης έκρινε, ότι η αποδεδειγμένη πρόοδος στην πλατφόρμα και η θετική κρίση του αλγορίθμου αποτελούσαν επαρκές «πραγματικό περιστατικό», παρέχοντας στην οφειλέτρια τον απαραίτητο χρονικό «αέρα», ώστε να ολοκληρωθεί η γραφειοκρατική διαδικασία και να λάβει το έγγραφο, που τυπικά θα την προστάτευε.

Αναγνώριση του Ψηφιακού Γεγονότος

Η απόφαση αναγνωρίζει νομική ισχύ σε ένα ενδιάμεσο στάδιο της ψηφιακής διαδικασίας. Η θετική κρίση του αλγορίθμου εξομοιώθηκε, για τις ανάγκες της προσωρινής προστασίας, με το τελικό πιστοποιητικό.

Προστασία του «Πνεύματος του Νόμου»

Ο σκοπός του νόμου (ratio legis) είναι η προστασία του ευάλωτου. Η απόφαση διασφάλισε αυτόν τον σκοπό, αρνούμενη να σταθεί σε μια τυπική εκκρεμότητα, που θα τον ακύρωνε.

Οι Αξίες που Ανέδειξε ο Δικαστής

Ο συγκεκριμένος δικαστής, ο οποίος εξέδωσε την απόφαση μεταρρύθμισης, επέδειξε αξίες κρίσιμες για τη σύγχρονη εποχή, όπως Τεχνολογική Επάρκεια και Κατανόηση: Ο δικαστής δεν αντιμετώπισε την πλατφόρμα ως ένα «μαύρο κουτί». Κατανόησε τον μηχανισμό της (άντληση -> έλεγχος -> έκδοση) και την αμετάκλητη φύση της θετικής κρίσης του αλγορίθμου.

Η Σημασία για την Αγορά και τον Νόμο

Η απόφαση αυτή υπερβαίνει τα «όρια» της συγκεκριμένης υπόθεσης. Στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα, για το πώς η Δικαιοσύνη οφείλει να αντιμετωπίζει την κοινωνική διάσταση του πτωχευτικού δικαίου. Σε μια εποχή, όπου η τεχνολογία (όπως οι πλατφόρμες και οι αλγόριθμοι) διαμεσολαβεί όλο και περισσότερο στις σχέσεις οφειλετών και πιστωτών, τα δικαστήρια καλούνται να ερμηνεύσουν τα ψηφιακά «τεκμήρια».

Το δικαστήριο ερμήνευσε την κατάσταση, όχι στενά γραφειοκρατικά, αλλά σύμφωνα με το πνεύμα του νομοθέτη. Ο σκοπός της προστασίας των ευάλωτων νοικοκυριών είναι η διασφάλιση της αξιοπρεπούς διαβίωσης και η παροχή μιας δεύτερης ευκαιρίας ρύθμισης, όχι υπό τους ασφυκτικούς κανόνες της ελεύθερης διαπραγμάτευσης, αλλά υπό ένα καθεστώς κοινωνικής προστασίας. Η εν λόγω απόφαση επιβεβαίωσε αυτή την αρχή με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο.

Απόσπασμα του υπό έκδοση βιβλίου με τίτλο «ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ στην αναγκαστική εκτέλεση» με υπότιτλο «Περί Πλειστηριασμών –Από τη θεωρία στην πράξη» ISBN 978-618-00-3736-4